SolidWorks ve AutoCAD: Malzeme Mühendisi Çizim Bilmeli mi? Sektörden Gerçekler

Üniversite kantinlerinin, o kendine has kahve kokulu köşelerinde yıllardır değişmeyen bir geyik döner. Bir grup Metalurji ve Malzeme öğrencisi toplanmıştır, önlerinde teknik resim ödevi vardır ve o isyan cümlesi dökülür dudaklardan:

"Abi biz Makine Mühendisi miyiz? Neden teknik resimle uğraşıyoruz? Biz malzemenin iç yapısına bakarız, atomuna bakarız, şekline değil!"

Yanlış. Hem de çok büyük yanlış.

Bu bakış açısına "Saf Bilim İnsanı Efsanesi" diyorum ben. Okuldayken kulağa çok havalı geliyor, kabul ediyorum. Kendini sadece laboratuvarda, beyaz önlüğüyle mikroskop başında dünyayı kurtaran biri gibi hayal ediyorsun. Ama mezun olup da ilk şantiyene veya Ar-Ge merkezine adım attığında, o "saf bilim" hayali, üretim sahasının gürültülü gerçekliğinde duvara tosluyor.

Sana akademik bir masal anlatmayacağım. Yıllarca dökümhanelerde sıcağı yemiş, tasarım ofislerinde sabahlamış bir abin olarak, sektörün senden ne beklediğini "filtreşiz" anlatacağım.

Mühendisliğin Evrensel Alfabesi: Teknik Resim

Bir malzemecinin çizim bilmemesi, bir yazarın okuma bilmemesine benzer.

Düşün ki harika bir malzeme seçimi yaptın. Tasarlanan parça için o güne kadar üretilmiş en hafif, en dayanıklı alaşımı buldun. Heyecanla tasarım ekibinin yanına gittin. Eğer o ekibin önündeki CAD ekranına baktığında sadece çizgiler ve renkli kutular görüyorsan, masadaki en zayıf halka sensin demektir.

Mühendislikte iletişim dili Türkçe veya İngilizce değildir. Teknik resimdir.

Ben mesleğe ilk başladığımda, ısıl işlem fırınından çıkan parçaların neden sürekli çarpıldığını (distorsiyon) çözmeye çalışıyorduk. Tasarımcı, parçanın geometrisini çizmiş, geçmiş. Ben "Bu malzeme bu soğuma hızında martenzite dönüşürken hacim genleşmesi yapar" diye akademik bir nutuk atsam kimse dinlemeyecekti. Ama SolidWorks'ü açıp, parçanın kesit kalınlıklarındaki o dengesizliği gösterip, "Bakın, buradaki et kalınlığını 2mm artırıp şu köşeye radyüs vermezsek, bu parça soğurken çatlar" diyebildiğim an, saygı kazandım.

Çizim bilmek, seni sadece "onay veren" kişi olmaktan çıkarır, "tasarlayan ve yön veren" kişi yapar. Teknik resim okuma becerin yoksa, sana verilen parçayı sadece analiz edersin. Varsa, o parçayı daha üretilmeden iyileştirirsin.

İki Dev Arasındaki Fark: AutoCAD ve SolidWorks

Peki, her şeyi mi öğreneceğiz? Hayır. Mühendislik, kaynaklarını verimli kullanma sanatıdır. Hangi programın nerede işine yarayacağını bilmen gerek. Piyasada iki baskın oyuncu var: AutoCAD ve SolidWorks.

AutoCAD: Sahanın Eskimeyen Defteri

Birçok öğrenci AutoCAD'i "eski moda" bulur. 2 boyutlu çizim mi kaldı diye sorarlar.

Kalmaz olur mu?

Bir dökümhane veya haddehane kuracaksan, yerleşim planını (layout) 3 boyutlu modellemezsin. Tesisin akış şemalarını, borulama diyagramlarını (P&ID) AutoCAD ile çizersin. Yarın bir gün bir Ar-Ge projesinde çalışırken, laboratuvarın yeni fırın yerleşimi için kimse senden 3D render beklemez. Hızlıca bir DWG dosyası açıp yerleşimi yapmanı beklerler. AutoCAD, mühendisin dijital eskiz defteridir. Hızlıdır, pratiktir ve sahadaki ustalarla konuşurken en sık kullanacağın dildir.

SolidWorks: Asıl Olay Burada

İşte dananın kuyruğunun koptuğu yer. Malzeme mühendisleri için SolidWorks, sadece bir "çizim programı" değildir. Bir laboratuvardır.

SolidWorks ve benzeri parametrik 3D programlar, sana parçayı sanal ortamda "yaşatma" şansı verir. Biz malzemeciler için buradaki sihirli kelime: SolidWorks simülasyon.

Bir parçayı çizmek işin %20'sidir. Geriye kalan %80, o parçanın gerçek hayatta nasıl davranacağını öngörmektir. İşte burada senin malzeme bilgin devreye girer. Makine mühendisi parçayı çizer, ama o parçanın üzerine yük bindiğinde akma mukavemetini aşıp aşmayacağını, yorulma ömrünün ne olacağını en iyi sen yorumlarsın.

Neden Sadece "Malzeme Bilgisi" Yetmez? (FEA Gerçeği)

Gelin biraz derine inelim. Sektörde Ar-Ge departmanlarında en çok aranan yetkinliklerin başında sonlu elemanlar analizi (FEA) gelir.

Sen istediğin kadar "Ben titanyum alaşımlarının uzmanıyım" de. Eğer o alaşımın bir uçak kanadı bağlantı parçasında nasıl davranacağını simüle edemiyorsan, bilgin teoride kalır.

SolidWorks Simulation gibi modüller, senin malzeme kütüphanesinden seçtiğin verileri (Young modülü, Poisson oranı, akma dayanımı) kullanarak parçayı sanal testlere sokar.

• "Bu parça 500 derecede ne kadar genleşir?"
• "Kalıba döktüğümde sıvı metal her yere ulaşır mı, yoksa erken mi donar?"
• "Titreşim altında bu kaynak dikişi patlar mı?"

Bu soruların cevabını deneme-yanılma yoluyla bulmak milyon dolarlara mal olur. Simülasyonla çözmek ise senin maaşını belirler. Mühendislik tasarımı sürecine bu analizlerle dahil olan bir malzeme mühendisi, şirketin gözbebeğidir. Çünkü şirkete para ve zaman kazandırır.

LinkedIn İlanlarında Görmediğin Satır Araları

Kariyer sitelerini aç, Ar-Ge mühendisi yetkinlikleri kısmına bak. Sadece "Metalurji ve Malzeme Mühendisliği mezunu" yazan ilanlar genellikle kalite kontrol veya satış odaklıdır. Bu pozisyonlar değerlidir ama tavanı bellidir.

Ancak ilanda şu ibareleri görüyorsan maaş skalası ve itibar bir anda değişir:

• "CAD programlarına hakim (Tercihen SolidWorks veya Catia)"
• "Simülasyon ve analiz yeteneği olan"
• "Kalıp tasarımı ve malzeme seçimi süreçlerini yönetebilecek"

Bir iş görüşmesinde "Malzemeyi tanırım" demekle, "Malzemeyi tanırım ve tasarım aşamasında bu malzemenin sınırlarını SolidWorks'te doğrulayabilirim" demek arasında uçurum vardır. İlkini diyen tekniker bakış açısına sahiptir, ikincisi ise problem çözen bir mühendistir.

İşveren sana baktığında sadece bir "hammadde uzmanı" görmek istemiyor. Üretim sürecinin başından sonuna kadar masada oturabilecek, tasarımcıyla kavga edebilecek (evet, tatlı sert teknik tartışmalar iyidir) ve "Bu tasarım bu malzemeyle olmaz, şöyle revize edelim" diyebilecek bir yetkinlik arıyor.

Masada Yerini Almak

Lafı dolandırmayacağım. Çizim bilmek seni teknik ressam yapmaz. Seni, "ne konuştuğunu bilen" bir mühendis yapar.

Eğer bu meslekte sadece numune parlatıp mikroskoba bakmak istiyorsan, çizim öğrenmene gerek yok. Ama sektörde söz sahibi olmak, projeleri yönetmek, Ar-Ge laboratuvarlarında geleceğin teknolojilerini tasarlamak istiyorsan, o fareyi eline alıp çizim yapacaksın.

AutoCAD ile sahanın dilini konuş, SolidWorks ile mühendisliğinin gücünü göster. Unutma, malzeme mühendisliği sadece "malzeme" değildir; o malzemeyi hayata geçirme sanatıdır. Ve bu sanatın fırçası da CAD programlarıdır.

Şimdi o bilgisayarı aç ve bir şeyler çizmeye başla. Kariyerin sana teşekkür edecek.